Tüm anne babalar çocuklarının görevini zamanında yapan, sorumluluk alabilen, kendine yeten kişiler olmasını bekler ve ister. Çağımızda yaptığımız işler bireyselliğimizi göstermemizi, katılımcı, yenilikçi olmamızı, sorumluluk almamızı bekleyen işler. Bu yüzden de çocukların eğitim ve kariyer hayatlarındaki başarıları ve kişisel yaşamları için sorumluluk becerisi kazanmaları oldukça önemli.
Neler yapılabilir?
Sorumluluk becerisinin temelleri küçük yaşlarda başlar ve yaşam boyu gelişip sürecek bir beceridir. Anne babanın bu konuda durabileceği en güvenli ve sağlıklı alan zaman zaman çocuklarını uzaktan izleyen bir gözlemci konumunda kalmaktır. Çocuğunuz; karar verme, planlama, seçme sürecindeyken dönem dönem uzakta kalmayı deneyebilirsiniz. Müdahalede bulunmayıp bireysel olarak hareket etmesine izin vermek, çocuğunuza onun için karar veren ve düzelten biri olmadan da ilerlemeyi öğretecek. En küçük yaşlarda çocuğunuza başarabileceği seviyede küçük sorumluluklar vermek, onların da ev içerisinde yapabileceği kendisine ait görevleri olması sorumluluk becerini için güzel bir pratik olacaktır.
Çocuğunuz sorumluluklarını yerine getirirken keyifli hale getirecek unsurlar eklemek ve sonrasında ödüllendirmek sorumluluk becerisi kazanma sürecini kolay hale getirecektir. Evrimsel gelişimimiz sebebiyle uzun süreli ödülleri, kazanımları beklemek her zaman kolay olmuyor. Özellikle yeni bir alışkanlık kazanmaya adım attığımız ilk günlerde sonucunu görmediğimizde işleri bizim için daha da zorlaştırıyor. Yetişkinler tecrübeleri sebebiyle uzun vadeli planlar yapabilse ve uyum sağlayabilse de bu çocuklar için çok daha zor olmaktadır. Çocuklar yaptıkları işlerin ödülünü hızlıca almak isterler. Bir örnek üzerinden gidersek çocuğunuzun ödevlerini akşam eve geldiğinde tamamlamasını hedefliyorsunuz. Ödev yaptığı ilk günün sonunda küçük bir ödül (tebrik etmek, sevdiği bir tatlıyı vermek, oyun oynamasına izin vermek vb.) vermek ilk teşvik olacaktır. Ödülü aynı düzende , aralıkta ve sürekli vermek çocuğunuzu ödüle bağımlı hale getirebilir. Ama burada ödülün amacı sadece bu beceriyi kazanmasını ilk etapta kolaylaştırmak. Örneğin ilk üç gün her seferinde tebrik ettiğiniz çocuğunuzu 4. gün ayrıca tebrik etmemeyi seçebilirsiniz. Ardından geçen bir haftadan sonra çocuğunuzu gitmek istediği bir yere götürüp bu ödülü neden verdiğinizi açıklamak daha sağlıklı bir ilerleyiş olacaktır. Çocuğunuz düzene uyumu arttıktan sonra ödüllerin arasındaki süreyi açabilirsiniz.
Biraz daha büyük yaştaki çocuklar içinse içsel motivasyonu desteklemek, örneğin işlerinin listeni yapmasını istemek, yaptığı her işten sonra kutucuğu boyamasını istemek çocuğunuzun kontrol ve kendi kendine hareket edebilme becerisini destekleyecektir.
Bitirirken,
Sorumluluk becerisinin en önemli destekleyicisi çocuğun kendi kendine bir şeyleri yapabildiğini deneyimlemesidir. Bu yüzden arada geriye çekilip sadece çocuğunuzun güvende olduğundan emin olmak için gözlem yaparak onu kararları ve sonuçları ile bırakmalısınız. Anne-babanın bu konuda yapabileceği en önemli şeylerden biri çocuğuna bu konuda fırsatlar yaratmasıdır.
.